İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi’nde (APİKAM) açılan “Yanık Yurt – Kurtuluş Savaşı’nda İzmir ve Batı Anadolu Yangınları Sergisi”, Kurtuluş Savaşı sırasında Batı Anadolu’da yaşanan büyük yangınları ele alıyor. Sergi, özellikle Büyük İzmir Yangını’na odaklanarak, bu dönemde yaşanan yıkımı gözler önüne seriyor. İlk kez gün yüzüne çıkan pek çok arşiv belgesinin sergilendiği etkinlikte, özel bir teknikle mekana yerleştirilen yanık kokusu da ziyaretçilere farklı bir deneyim sunuyor.
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin ev sahipliğinde, Kurtuluş Savaşı sırasında Batı Anadolu’da yaşanan yangınların derin izlerini konu alan “Yanık Yurt – Kurtuluş Savaşı’nda İzmir ve Batı Anadolu Yangınları Sergisi”, Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi’nde (APİKAM) kapılarını ziyaretçilere açtı. Serginin küratörlüğünü Aybala Yentürk ve Nejat Yentürk üstlenirken, proje koordinatörlüğünü İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürü Dr. Serhan Kemal Saygı yürütüyor. Sergi, 20 Haziran 2025’e kadar ziyaret edilebilecek. İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Dr. Levent Yıldır, Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Pınar Okyay ve CHP eski milletvekili Zeynep Altıok’un katılımıyla açılışı yapılan sergi, İzmir ve Batı Anadolu’nun acılı tarihini gün yüzüne çıkarıyor.
Fotoğraflar, Filmler ve Özel Koleksiyonlar
Sergi, 1922’deki Büyük İzmir Yangını’nı merkeze alarak, Kurtuluş Savaşı yıllarında Batı Anadolu’da yaşanan yangınları ele alıyor. APİKAM arşivlerinden, özel koleksiyonlardan ve çeşitli yerli ve yabancı kurumların arşivlerinden toplanan fotoğraf, film, belge ve objelerle bu trajik olaylar gözler önüne seriliyor. Sergide, Milli Mücadele’nin son günlerinde çıkan yangınlarla ilgili daha önce görülmemiş fotoğraflar da yer alıyor. Ayrıca, Büyük İzmir Yangını sırasında kullanılan ve İzmir İtfaiye Dairesi’nde muhafaza edilen itfaiye araçları da sergileniyor. Serginin en dikkat çeken özelliklerinden biri ise ziyaretçilerin yanık kokusunu deneyimleyebileceği özel bir sergileme tekniğinin kullanılması.
“Arşivler Unutulanları Hatırlatır”
Açılış töreninde konuşan İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Dr. Levent Yıldır, tarihin eleştirel gücünü anlamanın arşivlerle mümkün olduğunu belirtti. Yıldır, Walter Benjamin’in “Tarihsel mesafe, eleştiri gücümüzü artırır” sözünü hatırlatarak, “Tarihsel olayları anlamak ve eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmek, unutmamakla mümkündür. Arşivler, unutmaya karşı direnişin en güçlü kaynaklarıdır” dedi.
“Gelecek Kuşaklar İzmir Yangını’nı Bilmeli”
Sergi küratörü Nejat Yentürk de Büyük İzmir Yangını’nın unutulmaması gerektiğini vurguladı. Yentürk, 32 yıllık hekimlik hayatı boyunca İzmir Yangını hakkında bilgi sahibi olan çok az insanla karşılaştığını belirtti ve serginin amacının bu önemli olayı belgelemek olduğunu söyledi. Sergiyi hazırlarken topladığı belge, obje, fotoğraf ve kitaplarla yangının tarihini gün ışığına çıkarmaya çalıştığını ifade eden Yentürk, bu serginin İzmir’in geçmişine ışık tutacağını dile getirdi.
İzmir Yangını’nı Anlamak
Küratör Aybala Yentürk ise İzmir’in düşman işgalinden kurtuluşunun hemen ardından yaşanan Büyük İzmir Yangını’nı, savaşın etkilerinin devamı olarak değerlendirdi. Serginin, İzmir yangınını kapsamlı bir şekilde ele alan ilk sergi olduğunu belirten Yentürk, “Bir şehri anlamak için geçmişte yaşadığı felaketleri bilmek gerekir. İzmir’i yeniden ayağa kaldıran kadroların değerini anlamak, bu yangının yarattığı yıkımı bilmekle mümkündür” dedi. İzmirlilerin yangının büyüklüğünü ve şehre verdiği zararı anlamaları gerektiğini vurgulayan Yentürk, bu bilincin şehre olan koruma ve sahip çıkma duygusunu pekiştireceğini ifade etti.
Bir Araştırma Sergisi: Yanık Yurt
APİKAM Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürü Dr. Serhan Kemal Saygı, Yanık Yurt sergisinin bir araştırma sergisi olduğunu ve tarihi olaylara yeni bakış açıları getirmeyi amaçladığını belirtti. Serginin oluşturulmasında APİKAM arşivlerinin yanı sıra Osmanlı ve Cumhuriyet arşivlerinden, yerli ve yabancı koleksiyonlardan yararlanıldığını söyledi. Dr. Saygı, bu serginin aynı zamanda henüz gün yüzüne çıkmamış soruları sormaya ve yeni araştırmalara kapı aralamayı hedeflediğini dile getirdi.
Yangınların Belgesel Kanıtları
Sergi, savaş yıllarında Batı Anadolu’da yaşanan büyük trajedilere odaklanıyor. Sergide yer alan fotoğraflar, Nejat Yentürk koleksiyonu ve Albert Kahn Arşivi’nden derlenmiş durumda. Yunan ordusunun geri çekilmesi sonrasında Batı Anadolu’nun kasaba ve şehirlerindeki durumu belgeleyen filmler ise Albert Kahn, Uluslararası Kızılhaç Komitesi ve British Pathé Arşivleri’nden sağlandı. Sergiye ayrıca Yavuz Çorapçıoğlu ve Hükümet Tulumbacı Başı Ali Rıza Bey’in ailesi de arşiv materyalleriyle katkı sağladı.
Ücretsiz Ziyaret İmkanı
Tasarımı ve kurulumu tamamen İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilen sergi, 20 Haziran 2025’e kadar ücretsiz olarak ziyaret edilebilecek. Türkçe ve İngilizce sesli rehber hizmetiyle desteklenen sergi, ziyaretçilere kapsamlı bir deneyim sunuyor. APİKAM personelinin büyük emeğiyle hazırlanan Yanık Yurt sergisi, İzmir’in acılı geçmişini anlamak ve gelecek nesillere aktarmak adına önemli bir çalışma olarak öne çıkıyor.
